Dzisiaj będzie o zmorze naszych czasów, bólach kręgosłupa mianowicie, które nękają także mnie. Jako dotknięty tą przypadłością sporo już o niej wiem, ale ciągle się edukuję, by wiedzieć jeszcze więcej. I chyba dojrzałem, by przekazać innym moją zbieraną od ponad roku wiedzę.
Statystyki mówią, że z bólami kręgosłupa zmaga się już co czwarty Polak. Ta wyjątkowo uciążliwa dolegliwość nie jest przypisana wyłącznie do osób w starszym wieku, cierpią także ludzie w wieku średnim, a nawet młodzież. Nie sposób podać w krótkim felietonie pełnej listy dolegliwości spowodowanych problemami z kręgosłupem. Najczęściej spotykane to tzw. ból krzyża, a w przypadku kręgosłupa lędźwiowego silny „rwący” bądź „piekący” ból promieniujący na tylną i boczną część uda mającej powiązanie z podrażnianymi nerwami (rwa kulszowa, rwa udowa). Jest to tzw. zespół korzeniowy. Natomiast przyczyną dolegliwości związanych z kręgosłupem szyjnym jest zwyrodnienie tej jego części, fachowo nazywane spondyloartrozą. Objawy to ból szyi promieniujący do jednej z kończyn, czyli rwa ramienna spowodowana uciskiem na korzenie nerwowe C5–C6 lub C6–C7, drętwienie lewej bądź prawej ręki, ból szyi od ciemienia do czoła, zaburzenia czucia w kończynach górnych, napadowe bóle i zawroty głowy, zaburzenia równowagi, szum w uszach, a nawet oczopląs wywołany uciskiem na tętnice kręgowe.
Najczęstszą przyczyną bólu są zmiany w strukturze kręgosłupa spowodowane spłaszczeniem krążków międzykręgowych, zwanych potocznie dyskami, które oddzielają od siebie sąsiadujące kręgi. Dysk jest zbudowany z włóknistego pierścienia, który otacza miażdżyste jądro wypełnione galaretowatą masą. Utrzymuje kręgi w odpowiednich odstępach, amortyzuje wstrząsy, przejmuje siłę nacisku rozkładając ją równomiernie na całe ciało. Na skutek zwyrodnienia dysku dochodzi do przemieszczenia jądra miażdżystego, czyli sekwestru zwanego potocznie wysunięciem dysku. Bardzo silne bóle, często połączone z niedowładami i mrowieniem, powoduje również przepuklina jądra miażdżystego, tzw. wypadnięcie dysku. Podobne dolegliwości mogą powodować osteofity, narośla kostne nazywane ze względu na ich kształt „dziobami kostnymi”. Ich obecność może prowadzić do tzw. stenozy, czyli zwężenia kanału kręgowego dającego objawy uszkodzenia nerwu na poziomie danego kręgu.
Musicie drodzy Czytelnicy wbić sobie do głów, że jeśli ból pleców trwa ponad dwa tygodnie, często nawraca lub jest bardzo ostry – trzeba natychmiast się udać na konsultację lekarską. Można to porównać do każdego urządzenia mechanicznego – samochodu, pralki, odkurzacza. Jeśli w urządzeniu zaczyna coś stukać, rzęzić czy przerywać, wzywamy mechanika, bo wiemy na 100 procent, że usterka sama się nie naprawi, i że nie będzie lepiej, tylko z każdym włączeniem gorzej. Jeśli więc dotknie nas przewlekły ból pleców, nie liczmy, że on sam zaniknie. Nie zaniknie, będzie się powtarzał, tyle że z coraz większym nasileniem. Dlatego należy jak najszybciej zgłosić się do ortopedy. Ortopeda powinien wypisać skierowanie na badanie części bolącego kręgosłupa rezonansem magnetycznym (MRI). Lekarze nie są zbyt wyrywni w wypisywaniu skierowań na rezonans, ponieważ jest to badanie kosztowne (prywatnie około 400 złotych). Czas oczekiwania na badanie MRI w ramach NFZ może być długi, ale bez tego nie ma co szukać pomocy u specjalisty, ponieważ nie mając płytki z opisem lekarz będzie wróżył nam z fusów. Prawidłowe zdiagnozowanie dolegliwości kręgosłupa jest możliwe wyłącznie poprzez poddanie się badaniu MRI, dlatego w przypadku nasilających się bólów warto jednak zapłacić, by uzyskać szybszy dostęp do badania i tym samym szybszą diagnozę.
Kolejnym krokiem po zdiagnozowaniu dolegliwości jest jej prawidłowe i skuteczne leczenie. Operacja kręgosłupa to krok ostateczny, kiedy rehabilitacja, fizjoterapia i terapia manualna, która jest gałęzią fizjoterapii, nie przynoszą poprawy stanu zdrowia. Terapia manualna, jak sama nazwa wskazuje, wykonywana jest ręcznie przez fizjoterapeutę. Metoda ta wywodzi się z USA i Wielkiej Brytanii, gdzie już od ponad stu lat z powodzeniem stosuje się ją w leczeniu dysfunkcji mięśni, więzadeł, stawów i kręgosłupa. W grudniu 2015 r. miałem lecieć do Hawany na święta i sylwestra. Bilety na samolot wykupiłem już w czerwcu, ponieważ trafiła się promocja. W październiku dopadły mnie bóle, które mimo łykania garściami proszków nie chciały ustąpić. W listopadzie wykonałem badanie MRI i wyszło, że moje schorzenie jest tak poważne, że wyklucza podróże samolotem. Udało mi się zwrócić bilet bez wielkich strat finansowych i 30 grudnia zjawiłem się przy ul. Polnej 7 w Ciechocinku w prywatnym gabinecie fizjoterapeuty pana Łukasza Michalaka, którego poleciło mi kilkoro znajomych. Ponoć facet miał dokonywać cudów.
Pan Łukasz to wysoko wykwalifikowany fizjoterapeuta zatrudniony na stałe w najlepszym w kraju szpitalu rehabilitacyjnym, jakim jest 22 WSZUR w Ciechocinku. Kiedy obejrzał na komputerze płytkę z badania MRI, zaproponował mi terapię zwaną klawipunkturą, która polega na rozszerzaniu kręgów za pomocą specjalnych gwoździ z obłymi końcówkami. Uprzedził mnie, że terapia ta nie jest cudowną metodą uzdrawiającą wszystkich ze wszystkiego, ale wielu pacjentów postawiła na nogi. Wziąłem wtedy cztery zabiegi połączone z terapią manualną –
Zdarza się jednak, że nic nie skutkuje i trzeba poddać się operacji. Każde schorzenie to inny rodzaj zabiegu. Najczęstsze to stabilizacja kręgosłupa, Wertebroplastyka i discektomia. Wertebroplastyka jest stosowana jako leczenie przeciwbólowe przy złamaniach trzonów kręgosłupa. Radiolog Interwencyjny pod kontrolą obrazowania wprowadza szybko wiążący cement medyczny do złamanego trzonu, wypełniając i stabilizując jego środek. Discektomia (lędźwiowa) oznacza wycięcie krążka międzykręgowego (dysku). Wskazaniem do wykonania discektomii lędźwiowej jest ból promieniujący do nogi, spowodowany wysuniętym fragmentem dysku (sekwestr) uciskającym korzeń nerwowy. Stabilizacja kręgosłupa lędźwiowego i szyjnego ma na celu zespolenie sąsiednich kręgów za pomocą implantów. Są dwa rodzaje stabilizacji. Pierwsza polega na obłożeniu tylnobocznej powierzchni kręgosłupa wiórami kostnymi, które stworzą warunki dla wytworzenia się zrostu. W tym celu stosuje się śruby. Natomiast stabilizacja międzytrzonowa polega na umieszczeniu w miejscu usuniętego dysku materiału, który powoduje zrost między trzonami. Stosuje się następujące techniki: PLIF, TLIF, ALIF i XLIF. Najpóźniej po pół roku dochodzi do zlania się zrostu kostnego między połączonymi trzonami kręgów.
Prof. Mirosław Ząbek, najwybitniejszy polski neurochirurg, przeprowadza unikalną w Polsce operację stabilizacji kręgosłupa metodą Implantacji In Space przy zastosowaniu rozwórki międzywyrostkowej. Polega ona na wszczepieniu metodą przezskórną implantu pomiędzy wyrostki kolczyste kręgosłupa (kręgi szyjne C2– C6), co zwiększa wymiar kanału kręgowego i otworów kostnych, przez które przechodzą nerwy. Zwiększając wymiar kanału kręgowego likwiduje się ucisk na struktury nerwowe kręgosłupa, przywraca jego sprawność i eliminuje ból. Po takim zabiegu chory nie wymaga rehabilitacji, operacja jest całkowicie bezpieczna i pacjent praktycznie tego samego dnia opuszcza klinikę. W Polsce jest wielu znakomitych neurochirurgów. Komu jednak zaufałbym najbardziej gdybym, nie daj Bóg, musiał pójść pod nóż? Przez dwa miesiące badałem teren wsłuchując się w głosy płynące ze środowiska lekarskiego, pielęgniarskiego, fizjoterapeutycznego, internetowego, a przede wszystkim ze środowiska pacjentów, którzy przeszli operacje kręgosłupa.
Wyłonił się czubek góry powstałej z nazwisk różnych neurochirurgów z różnych stron kraju. Na samym szczycie stoi prof. Mirosław Ząbek, szef Oddziału Neurochirurgii w Bródnowskim Centrum Klinicznym, ale do tego lekarza kolejka jest mniej więcej tak długa, jak droga z redakcji Passy do miasta Łodzi. Znacznie łatwiej, co nie znaczy łatwo, dostać się do prof. Jarosława Deszczyńskiego, kierownika Klinika Ortopedii i Rehabilitacji w szpitalu bródnowskim. Kolejny as od kręgosłupa to dr Rafał Górski, kierownik Oddziału Neurochirurgicznego w Szpitalu Zachodnim w Grodzisku Mazowieckim. Prof. Jana Podgórskiego z Wojskowego Instytutu Medycznego przy ul. Szaserów zna każdy, kto ustawicznie cierpi na dolegliwości kręgosłupa. Natomiast prof. Marek Harat, ordynator Oddziału Neurochirurgii w 10 Wojskowym Szpitalu Klinicznym w Bydgoszczy, nie jest aż tak znany, ale fachowiec z niego wyborny. Wielkim uznaniem wśród pacjentów cieszą się także dr Grzegorz Samul, ordynator Oddziału Chirurgii Urazowo – Ortopedycznej w Szpitalu Praskim, oraz dr Marek Prokopienko z Katedry i Kliniki Neurochirurgii w Centralnym Szpitalu Klinicznym przy ul. Banacha. Największą pasją dr. Samula jest leczenie patologii kręgosłupa (złamania kręgów, choroby krążka międzykręgowego, kręgozmyki czy stenoza kanału kręgowego). Dr Marek Prokopienko jest autorem wielu prac naukowych i doniesień zjazdowych. Szczególnie zainteresowany tematyką chorób kręgosłupa i rdzenia kręgowego. Przyjmuje na Ursynowie w jednej z prywatnych przychodni. Mam nadzieję, że tą publikacją pomogę cierpiącym.
