Serwis korzysta z plików cookies. Korzystanie z witryny oznacza zgodę, że będą one umieszczane w Państwa urządzeniu końcowym. Mogą Państwo zmienić ustawienia dotyczące plików cookies w swojej przeglądarce.

Dowiedz się więcej o ciasteczkach cookie klikając tutaj

Muzeum Geologiczne na Mokotowie

26-04-2023 21:51 | Autor: Piotr Celej
Muzeum Geologiczne Państwowego Instytutu Geologicznego powstało wraz z początkiem Państwowego Instytutu Geologicznego 7 maja 1919 roku. W swoich zbiorach, wliczając w to także filie w oddziałach terenowych, przechowuje i eksponuje pełny zakres materiałów naukowych dotyczących budowy geologicznej Polski.

Pierwszym dyrektorem mianowano jednego z najwybitniejszych uczonych – profesora Uniwersytetu Jagiellońskiego – Józefa Morozewicza, który podkreślał, że Instytut musi posiadać: „Muzeum, które by pomieściło możliwie kompletny zbiór okazów kopalnych, na ziemiach polskich znalezionych, oraz które by przechowywało oryginały i rzeczowe dowody rozpraw naukowych, przez P.G.I. drukiem ogłaszanych.” Pierwszym naczelnym kustoszem Muzeum został Jan Czarnocki, który z wielkim zaangażowaniem zabrał się do tworzenia kolekcji muzealnej. Trzon zbiorów stanowiły przekazane przez niego i innych wybitnych geologów kolekcje gromadzone w czasie ich wieloletnich badań oraz eksponaty przekazane z Muzeum Przemysłu i Rolnictwa i Politechniki Warszawskiej. Już w latach 20. XIX wieku kolekcja liczyła 180 000 okazów.

Budujemy na Mokotowie

Na początku swej działalności Instytut mieścił się na III piętrze Pałacu Staszica w Warszawie, gdzie miejsca wystarczało na zorganizowanie zaledwie kilku podstawowych pracowni Instytutu, zbiory więc zgromadzono w skrzyniach w magazynach, z nadzieją na ich późniejsze wyeksponowanie. Budowę docelową sali muzeum w siedzibie Państwowego Instytutu Geologicznego rozpoczęto dopiero w 1925 roku. W wyniku konkursu realizację budowy powierzono znanemu architektowi – Marianowi Lalewiczowi. Budowę pawilonu południowego, „chemicznego” ukończono rok później. Natomiast gmach główny, w którym znajduje się Muzeum, oddano do częściowego użytku w 1930 roku. Wtedy też nastąpiła ostateczna przeprowadzka z Pałacu Staszica.

W nowym budynku dla Muzeum Geologicznego przeznaczono cały parter głównego pawilonu, obejmujący trzy sale o powierzchni ogólnej 1500 mkw. oraz 20 piwnice w podziemiach (600 m kw.). Ten układ wzorowano na założeniach architektonicznych Instytutu Górniczego w Petersburgu i Brytyjskiego Muzeum Geologicznego w Londynie, gdzie w głównych salach umieszczono ekspozycję, a wokół nich rozmieszczono pomieszczenia na kameralne wystawy i pracownie. W 1934 roku przystąpiono do organizowania działu wystawowego, jednak brak odpowiednich gablot i mebli bardzo to utrudniał.

Zniszczenia II wojny światowej

Niestety, później przyszła II wojna światowa i szaleństwo hitlerowskich Niemiec. Podczas bombardowania Warszawy we wrześniu 1939 roku muzeum poniosło ogromne straty. Szklany dach został podziurawiony, wyposażenie połamane, a okazy zniszczone, porozrzucane i zmieszane z gruzem. W 1944 roku podczas Powstania Warszawskiego spłonęła duża część muzeum wraz z najcenniejszymi zbiorami. Ocalało 30 % okazów: część z nich wydobyto spod gruzów.

W 1945 r. przystąpiono do odbudowy Instytutu. Pod kierunkiem prof. Romana Kozłowskiego rozpoczęto prace porządkowe i zabezpieczanie zbiorów Muzeum. W latach 50-tych ozdobą muzeum stał się przepiękny okaz soli z Grot Kryształowych Wieliczki, skrzemieniały pień karbońskiego drzewa nagonasiennego oraz szkielety wielkich ssaków plejstoceńskich. Szkielet mamuta wielkiego, eksponowany w Muzeum PIG, został złożony w lecie 1957 roku z materiałów kostnych pochodzących ze stanowiska Pyskowice przez prof. dr. Zbigniewa Ryziewicza i dr. Teresę Czyżewską z uniwersytetu Wrocławskiego i stał się symbolem Muzeum i jest nim do dzisiaj. Eksponowany szkielet ma 3,15 m wysokości, 5,70 m długości. Długość ciosów wynosi 3,5 m. Obok mamuta stanęły jeszcze dwa szkielety – niedźwiedzia jaskiniowego i nosorożca włochatego.

W 2000 roku rozpoczęto remont podziemi, dzięki niemu Muzeum zyskało około 800 m kw. powierzchni magazynowej, klimatyzowanej i wyposażonej w nowoczesne szafy przesuwne. Gromadzony przez dziesiątki lat, liczący ponad pół miliona okazów zbiór, w 2001 roku został umieszczony w nowym Magazynie Zbiorów. W 2004 roku jedna z wyremontowanych sal, została oddana na potrzeby Muzeum do celów edukacyjnych. Obecnie Muzeum jest świetną atrakcją zarówno dla dzieci , jak i dorosłych. Zachwyca również szklany dach odtworzonego budynku, będącego jednym z cenniejszych zabytków Mokotowa.

Wróć