Cmentarz zajmuje powierzchnię 3,72 ha i należy do parafii św. Katarzyny. Jego pierwotna funkcja była związana z mieszkańcami Mokotowa, lecz z biegiem czasu zaczął on również pełnić rolę nekropolii dla mieszkańców Służewa. Inicjatorem powstania cmentarza był ks. prałat Zygmunt Skarżyński, a teren został ofiarowany przez Ksawerego Branickiego. Warto zaznaczyć, że niektóre z mogił mogą pochodzić z wcześniejszych okresów, związanych z wydarzeniami historycznymi, takimi jak insurekcja kościuszkowska.
Wiejski cmentarz staje się nekropolią
Cmentarz, który pierwotnie miał charakter wiejski, z czasem przekształcił się w miejską nekropolię. Choć nie wyróżnia się on szczególnymi dziełami sztuki, to jednak jest świadkiem wielu ważnych wydarzeń oraz miejscem spoczynku osób, które wniosły istotny wkład w życie społeczne, kulturalne i naukowe Warszawy.
W centralnej części cmentarza znajduje się kwatera wojenna, która upamiętnia ofiary II wojny światowej. Pochowano w niej 1717 ofiar, w tym 515 rozpoznanych i 1207 nieznanych żołnierzy Wojska Polskiego, poległych podczas kampanii wrześniowej oraz cywilne ofiary bombardowań Warszawy. Znajdują się tam również groby 85 żołnierzy Armii Krajowej, poległych w trakcie Powstania Warszawskiego. Współczesna tablica, zaprojektowana przez Tadeusza Wyrzykowskiego, przypomina o heroizmie tych, którzy walczyli o wolność i niepodległość Polski.
Ofiary terroru komunistycznego
Cmentarz przy ul. Wałbrzyskiej jest również miejscem spoczynku ofiar terroru komunistycznego. W latach 1945-1956 funkcjonariusze Urzędu Bezpieczeństwa potajemnie chowali tu ofiary represji. W jednym z rogów cmentarza stoi drewniany krzyż z tablicą, która wzywa przechodniów do zadumy nad losem pomordowanych. Przypomina o trudnych czasach, kiedy wiele osób straciło życie z rąk katów, wysługujących się komunistycznemu reżimowi, a groby ofiar pozostały anonimowe.
Cmentarz przy ul Wałbrzyskiej jest także miejscem spoczynku wielu znamienitych postaci, w tym profesorów i artystów. Wśród pochowanych są m. in. Magdalena Gross-Zielińska, artystka-rzeźbiarka, a także profesorowie związani ze Szkołą Główną Gospodarstwa Wiejskiego, tacy jak Antoni Kleszczycki czy Roman Kobendza. Warto również wspomnieć o bł. ks. Maksymilianie Binkiewiczu, męczenniku II wojny światowej, którego symboliczny grób znajduje się na cmentarzu.
Fot. wikipedia
