W systemie twierdzy „Warszawa” fort na Służewie należał do pierwszej linii obrony, a na planach oznaczony był rzymską cyfrą VIII. Fort znajduje się na kulminacji skarpy pomiędzy doliną Wisły i doliną Potoku Służewieckiego. O znaczeniu fortu pośrednio świadczy m. in. inspekcja tego obiektu – jednego z dwóch wizytowanych w Warszawie – przez Wielkiego Księcia Włodzimierza Aleksandrowicza w dniu 2 lipca 1888 roku. Wymienioną datę należy przyjąć także jako datę ukończenia budowy tego obiektu, co było chyba głównym powodem przyjazdu wielkiego księcia.
Fort VIII, nazywany także „Służewem”, należał do kilku fortów o podobnym rozplanowaniu. Załoga fortu liczyła ok. 200 osób, które zakwaterowane były (w czasie zagrożenia działaniami wojennymi) w tzw. koszarach szyjowych, a więc kazamatach mieszkalnych, zbudowanych z czerwonej cegły i przykrytych kilkumetrową warstwą ziemi.
Istota tego, jak też innych fortów, polegała nie na obronie opisanych wcześniej koszar, ale obronie rowów wokół fortu, które tu – podobnie jak w większości fortów Warszawy – były rowami suchymi. Obrona ta realizowana była ze specjalnych stanowisk bojowych umieszczonych w tzw. kaponierach, z których można było ostrzeliwać rowy. Urządzenia te oraz inne istotne dla fortu zostały zniszczone w chwili wycofywania się Rosjan, tj. 4 sierpnia 1915 roku. Za wałem czołowym znajdowały się stanowiska dla artylerii. Przed rowami fortu był blisko stumetrowy pas ziemi. Pas ten, nazywany przedstokiem, miał nachylenie około 10% i stanowił odpowiednio przygotowane pole ostrzału dla piechoty, mającej stanowiska strzeleckie na wale fortu. Teren, wykupiony przez władze carskie, obejmował obszar zawarty w obrębie rowów oraz ów łagodny stok wokół fortu. Tereny te przeszły później na własność polskiego Skarbu Państwa, który w okresie PRL udostępniał je na ogródki działkowe, zazwyczaj na rzecz pracowników resortu, do którego należał fort (najczęściej MON lub MSW). W ten sposób także wokół Fortu VIII powstał wianuszek ogródków działkowych, które istnieją tam do dnia dzisiejszego.
Fort VIII w zasięgu swoich dział miał płaski i niezadrzewiony teren obecnego Ursynowa (aż po Las Kabacki), ale także dolinę Wisły na wschodzie oraz szosę puławską na zachodzie. Fort ten był kluczową pozycją obronną na południu Warszawy.
Historia twierdzy „Warszawa”, a w tym także Fortu VIII, jest jednak znacznie bardziej skomplikowana, niż mogło się to wydawać na początku. Otóż po przegranej wojnie z Japonią, która formalnie zakończyła się podpisaniem rosyjsko-japońskiego traktatu pokojowego w Portsmouth (USA) 5 września 1905 r., Rosja przystąpiła do generalnej zmiany obowiązującej ją doktryny wojennej. Zmiana ta polegała przede wszystkim na wycofaniu głównych sił z terenu Przywiślańskiego Kraju i likwidacji większości znajdujących się tam twierdz, w tym także twierdzy „Warszawa”. Decyzja odnośnie Warszawy podpisana została 31 stycznia 1909 roku. Na podstawie tego dokumentu ówczesny rosyjski minister wojny gen. Włodzimierz Aleksandrowicz Suchomlinow (1848-1926) wydał rozporządzenie o likwidacji warszawskich fortyfikacji. Rozporządzenie zostało zatwierdzone przez Mikołaja II w dniu 16 sierpnia 1911 r. W tzw. międzyczasie, dnia 17 sierpnia 1910 r., dowódca twierdzy wydał rozkaz ewakuacji z twierdzy całego mienia i pozostawienie obiektów w stanie, w którym nie będzie potrzeby ich pilnowania. Dnia 11 października 1911 r. Główny Zarząd Inżynierii wydał rozkaz dowództwu Warszawskiego Okręgu Wojennego o przystąpieniu do fizycznej likwidacji warszawskich fortów. Ostatnim dowódcą twierdzy „Warszawa” był gen. Striżew.
Do pierwszych prac rozbiórkowych przystąpiono na wiosnę 1913 r. W pierwszej kolejności wysadzono w powietrze forty na prawym brzegu Wisły. Pierwszym zniszczonym fortem na lewym brzegu Wisły był najprawdopodobniej Fort IX na obecnej Sadybie. Prace saperskie trwały do jesieni 1913 r. W prasie warszawskiej z jesieni i zimy 1913 r. nie ma już jednak nawet najmniejszej wzmianki o burzeniu fortów. Okazuje się, że w związku z coraz bardziej napiętą sytuacją międzynarodową, która w ciągu kilku miesięcy doprowadziła do wybuchu I wojny światowej, Rosjanie kolejny raz zmienili decyzję i zaczęli odbudowywać i modernizować warszawskie forty. Prace te ze znaczną intensywnością trwały do 4 sierpnia 1915 r., kiedy to wycofujące się z Warszawy wojska carskie wysadziły w powietrze wszystkie forty, mosty przez Wisłę i dworce kolejowe.
W drugim dziesięcioleciu XXI w. na terenie Fortu VIII powstało osiedle mieszkaniowe, a dawne koszary zostały przystosowane do nowych funkcji; handlowych i rekreacyjnych. Zrewitalizowane fragmenty fortu, są dobrym i interesującym przykładem adaptacji dawnych carskich fortyfikacji do współczesnych potrzeb społeczeństwa.
Współczesna ciekawostka: czy wiecie, że członkowie Otwartego Ursynowa walczą z zagęszczaniem zabudowy przy najbliższym sąsiedztwie Fortu oraz zmienią jego najbliższe otoczenia, cywilizując przedepty, tworząc przejazdy rowerowe oraz nowe stacje roweru miejskiego?
