Fort Czerniaków został wybudowany w 1883 roku na planie, który zbliżony był do pięciokąta. Wzniesione zostały ceglane koszary, a całość otoczono podmokłą fosą. W 1909 roku podjęto decyzję o likwidacji, a w roku 1913 wysadzono większość obiektów. W tym miejscu we wrześniu 1939 roku żołnierze z kompanii ochotniczych oraz części kompanii 2. batalionu 360. pułku piechoty stoczyli bohaterską obronę. 26 września 1939 roku fort został zdobyty przez Niemców, bohaterską śmiercią zginęło 20 obrońców. W 1973 fort został wpisany do rejestru zabytków (jako fort „Czerniaków”)
Upamiętnienie lekarza - powstańca
Po wojnie rozbudowano ulicę Powsińską - dawny fort został przecięty ruchliwymi jezdniami. Na zachodniej części powstało Muzeum Polskiej Techniki Wojskowej, gdzie można oglądać... poradziecki sprzęt wojskowy. To miejsce znane jest niemalże wszystkim mieszkańcom dzielnicy - tuż obok mieści się również Skwer Ormiański, licznie odwiedzany przez spacerowiczów. Druga strona ulicy jest jednak zdecydowanie słabiej zapisana w zbiorowej pamięci. Dawny blok oficerski fortu został zaadoptowany na mieszkania, z kolei fortyfikacje już wcześniej...wysadzono. Park w tym miejscu – z amfiteatrem i kawiarnią - miał być rozbudowywany jeszcze przed wojną, ale atak hitlerowskich Niemiec pokrzyżował te plany.
Zachowano jednak fosę i kształt dawnego założenia militarnego, które widać doskonale w terenie również i dzisiaj. Na miejscu dawnych zabudowań fortecznych wytyczono alejki i stworzono park dla mieszkańców. Miał on upamiętniać powstańców z baonu “Oaza” oraz ich dowódcę, lekarza Czesława Szczubełka, porucznika Armii Krajowej.
Fort bowiem odegrał dużą rolę w czasie powstania warszawskiego w 1944 roku. 7 sierpnia został opuszczony przez Niemców i obsadzony przez powstańców z baonu „Oaza” z 5. Rejonu V Obwodu Mokotów pod dowództwem Czesława Szczubełka. 1 września 1944 Sadyba została zaatakowana przez przeważające siły niemieckie. Około godz. 11.00 fort został zbombardowany przez Luftwaffe. W wyniku wybuchu bomby w narożnych kazamatach fortu Czerniaków poległ Czesław Szczubełek i 24 powstańców. 1-2 września baon wycofał się na Dolny Mokotów, walczył od 3 do 27 września w rejonach ulic: Piaseczyńska, Konduktorska, na Sielcach, Dolnej i Puławskiej. Poległo 180 żołnierzy spośród ponad 500 walczących. Bohaterskich powstańców upamiętnia głaz z napisem: „Pamięci żołnierzy AK batalionu „Oaza” 1939–1944”. Dowódcę oddziału upamiętnia również tablica pamiątkowa po drugiej stronie ulicy w Forcie Czerniakowskim.
Urokliwe i ciche miejsce
Park jest miejscem raczej rzadko uczęszczanym przez warszawiaków. Tuż przed przejechaniem rowerem na drugą stronę ulicy Powsińskiej pytałem przechodniów, gdzie się znajduje zieleniec i na trzy osoby żadna nie wiedziała o jego istnieniu. W samym parku też nie uświadczymy tłumów. Jest on raczej znany tylko okolicznym mieszkańcom i miłośnikom historii Warszawy. Malownicza fosa i śpiew ptaków pozwalają zapomnieć o zgiełku miasta, mimo sąsiedztwa ruchliwej ulicy Powsińskiej.
Na miejscu znajdziemy wytyczone asfaltowe ścieżki, które mają już czasy świetności za sobą. Zieleń jest jednak bardzo zadbana, każdy znajdzie też coś dla siebie. Na miejscu znajduje się bowiem plac zabaw, z którego chętnie korzystają okoliczne przedszkola oraz siłownia plenerowa. Warto wybrać się na spacer do miejsca, które wręcz kołysze swoją sennością i spokojem.
