Serwis korzysta z plików cookies. Korzystanie z witryny oznacza zgodę, że będą one umieszczane w Państwa urządzeniu końcowym. Mogą Państwo zmienić ustawienia dotyczące plików cookies w swojej przeglądarce.

Dowiedz się więcej o ciasteczkach cookie klikając tutaj

Fort Zbarż – brama do współczesnego Ursynowa

26-04-2023 20:56 | Autor: Piotr Celej
Znajdujący się na pograniczu Włoch, Okęcia i Ursynowa fort Zbarż twierdzy Warszawa to wyjątkowy przykład sztuki fortyfikacyjnej oraz okazja do… nurkowania. Poznajcie historię tego zabytku.

Jednowałowy, otoczony fosą fort zbudowano na planie pięcioboku w latach 1883–1908. Znajduje się między ulicami: Wirażową, Żwirki i Wigury, Winiarską i Benetta, zaś jego powierzchnia to 29,7 ha. Poprzednim w kolejności jest fort VI „Okęcie“, zaś następnym fort VIII „Służew“. Na przełomie XIX i XX wieku powstawało wiele fortyfikacji carskiej Warszawy. W późniejszych czasach wiele z nich czekała rozbiórka. Szczęśliwie, część Fortu Zbarż istnieje do dzisiaj.

Rozbiórka i bombardowanie

W ramach likwidacji twierdzy Warszawa po 1909 roku fort został częściowo rozebrany. W czasie jednej z modernizacji wzniesiono jedną z niewielu w Warszawie betonową kaponierę przeciwskarpową, której potężne ruiny istnieją do dziś. Zachowały się także koszary szyjowe. We wczesnych latach okupacji doszło do zatkania systemu odwodnienia, co spowodowało zalanie fosy i dziedzińca fortu. Być może winne były też bombardowania niemieckie okolic Okęcia z września 1939 roku. Pamiątką po II wojnie światowej jest też tkwiący wciąż w ziemi ceglany kulochwyt, wykorzystywany do szkoleń strzeleckich przez żołnierzy Luftwaffe, stacjonującej na lotnisku Okęcie w latach II wojny światowej.

Po wojnie teren zajmowało wojsko. Budynki wojskowe istniały na tym terenie do 1999 roku. Do 2019 roku działki obejmujące fort były własnością Skarbu Państwa, Przedsiębiorstwa Państwowego „Porty Lotnicze” oraz kilku innych inwestorów. Fort nie był wykorzystywany i znajduje się w stanie ruiny. Jego otoczenie jest częściowo wykorzystywane jako ogródki działkowe. Konstrukcja budowli została częściowo naruszona przez budowę przebiegającej obok drogi ekspresowej S79.

Nurkowie, a później… hotel?

Zalana fortyfikacja ma swój wyjątkowy urok – od niedawna można na obiekt dojechać ścieżką rowerową. Przez ostatnie dwie dekady był to jednak teren nie fotografów i turystów, a przede wszystkim nurków i wędkarzy. Szczególnie miłośnicy podwodnego świata upodobali sobie fortyfikacje, w których można poczuć się nieco jak na Atlantydzie. Tak opisywali swoją wizytę na zabytkowym obiekcie płetwonurkowie z Grupy Eksplorującej Podwarszawskie Nurkowiska: „W czwartek 30 maja reprezentacja Grupy Eksplorującej Podwarszawskie Nurkowiska dokonała eksploracji Fortu Zbarż położonego na Okęciu w Dzielnicy Warszawa Włochy. Maksymalna zalogowana głębokość 3,5 metra w otwartym akwenie, wewnątrz koszarów szyjowych max 2 metry. Widoczność max 1-2 metry. Akwen nie nadaje się dla większych grup, a wpływając do wnętrza koszarów dobrze jest mieć kask. Cegły poddane wieloletniemu kontaktowi z wodą kruszą się przy dotknięciu, należy zatem uważać szczególnie podczas penetracji wnętrza koszarów. W głównym korytarzu zlokalizowaliśmy zatopioną łódkę, a w otwartej części akwenu zatopione drzewa. Pod wodą dużo fauny i flory. Udało się zaobserwować karłowate sumy, a także okonie i płotki.”

W 2019 roku teren został zakupiony przez Atenor Poland, który planuje w tym miejscu zabudowę biurowo-hotelową. Za projekt odpowiada pracownia JEMS Architekci. Inwestycja nazywać ma się Fort 7, i zawierać nieruchomości powierzchni przekraczającej 200 tys. mkw. Powstaje na terenie około 14 ha w Forcie Zbarż, gdzie około 5,5 ha zajmują tereny zielone i jezioro. W pobliżu znajdują się dwie stacje kolejowe, przystanki autobusowe i lotnisko. Pierwszy etap projektu obejmuje powstanie 266-pokojowego hotel Tribe, którym będzie zarządzać Ennismore, oraz trzech budynków biurowych, zaprojektowanych przez biuro JEMS Architekci. Kolejne etapy przewidują zabudowę mieszaną, obejmującą obiekty handlowe, edukacyjne, instytucjonalny najem mieszkań (PRS) i budynki mieszkalne.

Wróć